Szydełkowanie to sztuka, która towarzyszy ludzkości od tysiącleci, choć mało kto zastanawia się nad jej korzeniami. W czasach, gdy przeżywa ono prawdziwy renesans, warto spojrzeć wstecz i odkryć, jak ewoluowało na przestrzeni wieków – od prymitywnych technik po współczesne trendy i globalne społeczności pasjonatów. W tym wpisie zabiorę Cię w fascynującą podróż przez historię szydełkowania, pełną ciekawostek i inspiracji.
Starożytne początki szydełkowania
Korzenie szydełkowania sięgają czasów starożytnych, choć ich dokładne ustalenie wciąż pozostaje zagadką. Jedna z najstarszych odnalezionych robótek pochodzi z Jutlandii i liczy sobie około 3100 lat. Badacze wskazują, że techniki przypominające szydełkowanie mogły narodzić się w starożytnym Egipcie, Chinach, Turcji, Indiach, Persji czy Północnej Afryce. W egipskich piramidach odkryto skarpety z XIII wieku p.n.e., które są jednym z najstarszych dowodów na istnienie tego rzemiosła. Choć różniły się od dzisiejszego szydełkowania, widać w nich zalążki znanej nam sztuki.
Niektórzy twierdzą, że szydełkowanie wyewoluowało z haftowania – techniki popularnej w wielu starożytnych kulturach. Ciekawą hipotezą jest związek z chińskim tamborkiem, gdzie igłą z haczykiem przewlekano pętelki przez materiał naciągnięty na ramę. To mogło być pierwowzorem współczesnego szydełka.
Tamborek
Jak wyglądały pierwsze szydełka?
Na początku ludzie splatali nitki palcami – to najprostsza forma, od której wszystko się zaczęło. Z czasem zaczęto tworzyć narzędzia: najpierw kościane igły, później drewniane lub rzeźbione z kości słoniowej. Wraz z rozwojem metalurgii pojawiły się szydełka z brązu, srebra, a w końcu ze stali nierdzewnej. Często były zdobione, co podkreślało ich wartość i status właścicieli. Sama nazwa „szydełko” – od haka – pojawia się w wielu językach, np. „häkeln” w Skandynawii czy „crochet” w krajach anglojęzycznych, wskazując na wspólne korzenie tej techniki.
.jpg)
Szydełkowanie dociera do Europy
Do Europy szydełkowanie dotarło prawdopodobnie w czasie wypraw krzyżowych (XI-XIII w.), kiedy kultury łacińska, grecka i muzułmańska zaczęły się przenikać. Kluczowym momentem był jednak koniec XVIII wieku we Francji, gdzie powstało „szydełkowanie w powietrzu” – bez użycia podłoża. Ta innowacja zrewolucjonizowała technikę, otwierając nowe możliwości twórcze. Pierwsze pisemne wzmianki o szydełkowaniu pojawiły się dopiero w 1812 roku w pamiętnikach Elizabeth Grant, choć praktykowano je znacznie wcześniej.
Elitarna sztuka szydełkowania
W dawnych czasach szydełkowanie było domeną zamożnych kobiet. W niektórych kręgach biedniejsze warstwy społeczne miały zakaz nauki tej techniki – uznawano ją za zbyt wyrafinowaną, zarezerwowaną dla elit. Zmiana przyszła w XIX wieku, gdy szydełkowanie trafiło do prasy kobiecej. W 1824 roku holenderski magazyn „Penelope” opublikował pierwsze wzory z instrukcjami, co zapoczątkowało jego popularyzację. Powstały nawet szkoły dla panien, gdzie uczono odczytywania schematów.
Złoty wiek szydełkowania
XIX wiek, zwłaszcza era wiktoriańska, to prawdziwy rozkwit szydełkowania. Kobiety z wyższych sfer prześcigały się w tworzeniu coraz bardziej skomplikowanych wzorów. W tym czasie działała Riego de la Branchardiere, która zasłynęła przekładaniem tradycyjnych wzorów na szydełko i publikacją książek z instrukcjami. To jej zawdzięczamy koronkę irlandzką – jeden z najbardziej ikonicznych stylów. W salonach organizowano spotkania, na których wymieniano się wzorami, plotkami i inspiracjami.
,_late_19th_century_(CH_18412103-19).jpg)
Społeczne oblicze szydełkowania
Szydełkowane koronki zdobiły dwory Europy i Azji, stając się cennym elementem posagów. Sztuka ta była przekazywana z pokolenia na pokolenie, zwłaszcza w linii żeńskiej. W XX wieku, w czasach wojen, szydełkowanie stało się koniecznością – tworzono z niego ciepłe ubrania i koce. Nowe włóczki i większa dostępność materiałów sprawiły, że technika ta dotarła pod strzechy.
Szydełkowanie dzisiaj
Dziś szydełkowanie przeżywa odrodzenie i przyciąga ludzi w każdym wieku, niezależnie od płci. Media społecznościowe, takie jak Instagram czy Pinterest, odegrały kluczową rolę w jego popularyzacji, tworząc globalne społeczności twórców. Tutoriale na YouTube, blogi i e-booki ułatwiają naukę, a powtarzalne ruchy szydełka działają jak terapia, pomagając w walce ze stresem.
Co więcej, szydełkowanie wpisuje się w ekologiczne trendy. Wykorzystanie resztek włóczki czy przerabianie starych materiałów to sposób na minimalizację odpadów. W świecie masowej produkcji daje też poczucie satysfakcji z własnoręcznego tworzenia.
Dlaczego warto znać tę historię?
Zrozumienie historii szydełkowania nadaje tej pasji głębi. Trzymając szydełko, stajemy się częścią tradycji liczącej tysiące lat. To także opowieść o kobietach, które w cieniu wielkich wydarzeń tworzyły sztukę i wyrażały siebie. W Polsce szydełkowane koronki zdobiły ludowe stroje, stając się symbolem tradycji i piękna.
Podsumowanie
Od kościanych igieł po współczesne szydełka, od arystokratycznych salonów po dzisiejsze domy – historia szydełkowania to dowód na ludzką kreatywność i zdolność do adaptacji. Dziś to nie tylko sposób na tworzenie pięknych rzeczy, ale też na relaks, budowanie wspólnoty i powrót do korzeni. Jeśli jeszcze nie próbowałaś, sięgnij po szydełko – może odkryjesz pasję, która połączy Cię z tą niezwykłą, wielowiekową opowieścią. A jeśli już szydełkujesz, doceniaj każdy ścieg – to fragment historii, którą tworzysz! I powiem Ci coś jeszcze. Patrząc na zdjęcie z próbkami koronek, sama zapragnęłam taki "próbnik" sobie stworzyć! Kto ze mną?
A może kawa?
Źródła:
https://bieszczady.shop/szydelkowanie-robotki-nie-tylko-dla-babci/
https://centrumrekodziela.pl/artykuly/historia-szydelkowania
https://crochet.pl/2015/11/historia-szydelkowania-czesc-2/
https://craftworld.com/cms/history-of-crochet/
https://www.kheyo.com/exploring-the-history-what-era-was-crochet-and-its-evolution-over-time/
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Crochet_hook_(AM_730527-1).jpg
.jpg){kind=link}
,_late_19th_century_(CH_18412103-19).jpg){kind=link}
https://freevintagecrochet.com/patternbook/spool112/junior-crochet-and-knitting-manual
Komentarze
Prześlij komentarz